พูดจา... ภาษาตราด
ตราดถึงแม้จะเป็นจังหวัดเล็กเล็ก
แต่ว่าก็ยังมีสำเนียงภาษาพูดที่แตกต่างกันไปตามพื้นที่ จังหวัดตราดในสมัยก่อนจะถูกแบ่งออกเป็นบ้านบนและบ้านล่าง
บ้านบน หมายถึงถิ่นที่อยู่ต้นน้ำอย่าง อ.บ่อไร่ และเขาสมิงบางส่วน และบ้านล่าง
จะหมายถึงถิ่นที่อยู่ไกล้ทะเลอย่าง อ.เมือง คลองใหญ่ แหลมงอบ
และสำเนียงพูดของคนบ้านบนและบ้านล่างนั้นจริงจริงแล้วต่างกันสุดขั้ว
คนบ้านบนจะถูกมองว่าพูดจาสำหราก หมายถึงพูดไม่เพราะ พูดกระโชกโฮกฮาก
หรือพูดไม่มีหางเีสียง คือสำเนียงพูดของคนบ้านบนนั้นจะแข็งกว่าคนบ้านล่าง
เช่นถ้าคนบ้านล่างพูดว่า "คัยตำน้ำพริ่กไม่ล้างคร่ก"
(ใครตำน้ำพริกไม่ล้างครก) คนบ้นบนก็จะพูดอีกสำเนียงเป็น "คัยตำน้ามพิกไม่ล้างค้ก"
(ความจริงแล้วยากมากที่จะเขียนตัวสะกดให้ตรงกับสำเนียงที่แท้จริง)
ถึงคนบ้านบนเหมือนกันก็เถอะ ก็ยังมีสำเนียงที่แตกต่างกันออกไปอีก
ที่จะเห็นได้ชัดน่าจะเป็นแถวด่านชุมพล สมัยก่อนถ้าคนแถวนั้นจะพูดว่า
"อะไรนั่น" ก็จะออกเสียงเป็น "อ่ะกั๊ยหนัน" และคนด่านฯ
สมัยก่อนชอบลงท้ายว่า "เขาเอย" แต่จะออกเสียงเป็น "เก๋าเอ๋ย"
เช่น "บอกแล้วสีเก๋าเอ๋ย" เท่ากับ "บอกแล้วไง"
(แต่ว่าสมัยนี้เราคงไม่ค่อยได้ยินสำเนียงด่านฯ ดั้งเดิมกันเท่าไรแล้ว)
ตัวอย่างภาษาตราด
ก้ามปู = กระเจี๊ยบแดง
ลำมะตี้ = กระเจี๊ยบเขียว
น้ำพริกเกลือ = น้ำจิ้ม
(อาหารทะเล)
ข้าวเปียก = ข้าวต้ม
น้ำเคย = น้ำปลา
(มีที่มามาจากน้ำเคยที่ได้มาจากการหมักเคยเพื่อทำกะปิ)
เหีย/เอ๋ = พี่ชาย
เอ๊
= พี่สาว
เป๊าะ/เพ๊าะ = พ่อ
แมะ = แม่
โพง = กระป๋องตักน้ำ
ไฟชิค =
ไฟแช็ค
ผ้าโป้ = ผ้าขาวม้า
เสงิด = เห่อตาม
สะหงาด = สะใจ/ที่สุด
ละเง้ด =
เป็นห่วง
ละแงม = ค่อย ๆ
ทำ (ความหมายเชิงลบ)
หง่อย = เชื่องช้า
กลั๊ง = บ๊อง
บ่อง =
เจาะ
ขีโครก = สะอิดสะเอียน
เช่ด = หมด/เกลี้ยง
สำหราก = (พูด)
ไม่เพราะ
ลิ่น = นิ่ม
(สัตว์)
ฟาน
= เก้ง (สัตว์)
เหง่ย = แทะ
ตกหมอง = (ผ้า)
ขึ้นรา
สุย =
ดัน/เข็น
จู๋ง
= ไหว้ (ใช้กับเด็นเหมือคำว่า ทุ)
จ้อน = ช่าง/หัด
(มักใช้กับเด็กแก่แดด หรือซน)
ขนมเมือง = ขนมสำเร็จรูป
(ไม่ใช่ขนมสด)
เขียง = ม้ารองนั่งตัวเล็ก
ๆ
สบ
= ชอบพอ
กระเหน่น = มันเขี้ยว/อยากฟัด
กระเจ๊ =
ด้วงกว่าง
กระเจ๊ขี้ควาย = แมงกุดจี่
อุบ =
แอบ/อบ/ปิด
กระซ๊าด = รุ่งริ่ง
(ใช้เป็น กระซี๊ดกระซ๊าด)
ตะหลุก = หลุมบ่อ
ชะมัว = โพล้เพล้ใ
กล้ค่ำ
ตัวอย่างการพูดภาษาตราด